Lời dẫn: Người mà trong lòng có điều mờ ám, bất luận nói năng hay làm việc đều lo sợ bất an, không thể yên tâm mà làm; cho nên, dù họ có làm việc cũng không được hài lòng vừa ý. Bậc cổ đức dạy: “Cúi đầu ngẩng đầu không hổ thẹn”. Cho dù chết đến nơi cũng“xem chết như trở về”. Vì vậy, làm người làm việc phải “không thẹn với lương tâm” thì mới có thể “hoàn toàn yên lòng”, cũng chính là bậc đại trượng phu “đầu đội trời, chân đạp đất”. Ngược lại, người không biết hổ thẹn thì không đủ tư cách làm người, mà còn là ký sinh trùng trong thế gian.
Ngày xưa có một quốc gia. Mỗi khi đến ngày lễ kỷ niệm của đất nước, tất cả phụ nữ trong nước đều cầm một đóa hoa sen xinh đẹp đi diễu hành chúc mừng, để chứng tỏ sự cao quý của phái yếu. Nếu người nào không có hoa sen thì cảm thấy như đánh mất thể diện.
Lúc đó, có một phụ nữ nhà rất nghèo, thấy mọi người đều cầm hoa đi chúc mừng ngày lễ, mà mình không mua nổi một đóa hoa nên rất đau khổ. Nàng bảo chồng:
– Chàng ơi! Hôm nay là ngày lễ quốc khánh nước ta, mỗi người phụ nữ đều cầm một đóa hoa sen. Chàng phải nghĩ cách tìm cho thiếp một đóa, nếu không có hoa sen thì chúng mình chia tay đó!
Người chồng nghe vợ nói, vô cùng lo sợ, vội vàng bảo:
– Được thôi! Vợ yêu! Ta nhất định tìm cho nàng một đóa hoa sen. Nàng đừng nói chia tay làm cho ta sợ hãi.
Nhưng khi ấy, hoa sen rất đắt, nhà nghèo không thể nào mua nổi, biết đi tìm hoa sen ở đâu đây?
Gã chồng nghèo này thật đáng thương, vì chiều lòng vợ mà mạo hiểm lén vào vườn hoa của nhà vua để hái trộm. Hồ sen trong vườn hoa của nhà vua nuôi rất nhiều chim uyên ương. Hắn chợt nhớ trước đây đã từng học qua tiếng kêu của loài chim này. Vì thế, đêm đến, hắn vừa giả tiếng chim uyên ương kêu, vừa lén vào trong vườn hoa. Lúc ở dưới hồ hái hoa sen, hắn làm bầy chim uyên ương giật mình, đồng loạt kêu lên. Tên lính giữ vườn kinh ngạc hỏi:
– Ai ở dưới hồ đó?
Trong tình thế khẩn cấp, bất giác hắn trả lời:
– Là tôi!
Tên lính lao xuống hồ kéo hắn lên. Hắn chợt nhớ lại, liền bắt chước tiếng chim uyên ương kêu lên. Tên lính nói:
– Vừa rồi sao ngươi không bắt chước tiếng chim kêu, bây giờ kêu lên đã muộn rồi! Ta dẫn ngươi đến nộp cho nhà vua.
Nghe tên lính nói bắt đem nộp cho nhà vua, hắn chợt hối hận thì đã quá muộn.
